Rozdział 18

Ze wspomnień Zaporczyka

Marian Pawełczak „Morwa” urodził się 13 maja 1923 r. we wsi Stasin, w powiecie Lublin. W latach 20. XX wieku jego rodzice przenieśli się do Popkowic, w powiecie Kraśnik, gdzie prowadzili sklep i gospodarstwo rolne. Przed wojną uczył się w gimnazjum w Kraśniku, a następnie kontynuował naukę uczęszczając na tajne komplety. W kwietniu 1940 r. został zaprzysiężony do organizacji konspiracyjnej Korpus Obrońców Polski, gdzie obrał sobie pseudonim „Tarzan”. Zajmował się kolportażem „bibuły”. Na przełomie sierpnia i września 1942 r. został przypadkowo zatrzymany przez Niemców i wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. Znalazł się w okolicach Magdeburga. Pracował w cukrowni w Offleben, a następnie w kopalni węgla brunatnego Wolmirsleben. W połowie marca 1943 r. udało mu się uciec i wrócić w rodzinne strony. Obawiając się represji w stosunku do rodziny ponownie znalazł się na robotach w Niemczech, tym razem w Lubece. W czerwcu 1943 r. został zwolniony dzięki umiejętnemu symulowaniu choroby i powrócił do Popkowic. Zaprzysiężony w szeregi AK pod wcześniejszym pseudonimem. Od końca lata 1943 r. był żołnierzem patrolu Kedyw dowodzonego przez st. wach. Mieczysława Cieszkowskiego „Grzechotnika”, a następnie w patrolu Aleksandra Sochalskiego „Ducha”, podlegającego szefowi Kedyw w Inspektoracie Lublin-Puławy AK, por. cc Hieronimowi Dekutowskiemu „Zaporze”. W tym czasie zmienił pseudonim na „Morwa”. W patrolach Kedyw służyło jego dwóch młodszych braci: Jerzy „Jur” i Janusz „Głaz”. Brał udział w szeregu akcji zbrojnych, m. in. w zasadzce na konwój niemiecki zaatakowany koło Krężnicy Okrągłej 24 maja 1944 r. W czasie akcji „Burza”, jego oddział odtwarzał 1. kompanię 8. Pułku Piechoty Legionów AK. Jego głównym celem było ochranianie sztabu Komendy Okręgu. Wziął udział w walce pod Kożuchówką 17 lipca 1944 r. Po demobilizacji oddziału powrócił do domu. We wrześniu 1944 r. wcielono go do organizowanego przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego Wojska Polskiego i skierowano do szkoły podoficerskiej. Stacjonował w jednostce na Majdanku w Lublinie. Po ukończeniu kursu przemieścił się wraz z jednostką do strefy przyfrontowej w okolicach Otwocka. W grudniu 1944 r. dowiedział się, że jego rodzice i 12-letni brat zostali aresztowaniu, a jego młodsi bracia są ścigani przez UB i MO. Opuścił jednostkę na podstawie otrzymanej przepustki. Nie powrócił do jednostki. W styczniu 1945 r. ponownie wstąpił w szeregi oddziału partyzanckiego por. „Zapory”. Przeszedł cały szlak bojowy zgrupowania. Latem 1945 r. zdemobilizowany. Wyposażony w dokumenty na fałszywe nazwisko Stanisław Jankowski, wraz z dwoma braćmi opuścił Lubelszczyznę i wyjechał do Nowej Soli k. Zielonej Góry. Posługując się tymi dokumentami podjął służbę, w miejscowej MO. Ukończył szkołę podoficerską MO we Wrocławiu, a następnie został skierowany do komendy powiatowej MO w Lubinie. Zagrożony aresztowaniem zdezerterował. W tym czasie jego brat Jerzy „Jur” został aresztowany 31 sierpnia 1945 r. w Łodzi, w czasie przeprowadzania akcji rekwizycyjnej. Wyrokiem WSO w Łodzi z 2 października 1945 r. skazano go na karę śmierci. Wyrok wykonano 23 października 1945 r. Po opuszczeniu szeregów MO powrócił w szeregi zgrupowania „Zapory”. Pełnił funkcję dowódcy drużyny. Jego drugi brat Janusz „Głaz” pełnił taką samą funkcję w oddziale ppor. Michała Szeremickiego „Misia”. Zginął z 5 na 6 kwietnia 1946 r. w miejscowości Spławy, pow. Krasnystaw. 3 maja 1946 r. „Morwa” otrzymał awans do stopnia podporucznika WiN. W tym czasie był żołnierzem ochrony sztabu zgrupowania. Ujawnił się 21 kwietnia 1947 r. w PUBP w Lublinie. Ukończył Liceum Ogólnokształcące dla pracujących, a następnie wyjechał do Bydgoszczy, gdzie podjął pracę w Zakładach Przemysłu Gumowego „Kauczuk”. Rozpracowywany przez UB jako były żołnierz „Zapory”. Aresztowany 2 kwietnia 1951 r. w Bydgoszczy, a następnie przewieziony do Lublina. Skazany 3 sierpnia 1951 r. przez WSR w Lublinie na karę 15 lat więzienia. Karę odbywał w więzieniu we Wronkach. Więzienie opuścił w 1954 r. Mieszka w Lublinie.